MENDERES ADI NEREDEN GELİYOR

Eski adı “Cumaovası”dır. 07 Haziran 1988 tarihinde “Cumaovası Havaalanı”nın adı “Adnan Menderes Havalimanı” olarak değiştirilince “Cumaovası” adı da "Menderes" olarak değiştirilmiştir.

MENDERES’İN TARİHİ:

Menderes ilçe merkezinin tarihçesi Roma devrine kadar uzanmaktadır. İlk toplu hayatın Bizans devrine ait olduğu anlaşılmaktadır. Polis Hora ve Ayena adlı iki büyük şehir vardır. Bu iki şehir Taşköprü ile birbirine bağlanmıştır.

Cüneyt Bey’in, hayli önemli işler başarmış Sinan Fakı adlı bir kadısı vardır. Kadı efendi, Menderes ile Gölcükler arasında kendi adıyla anılan bir köy kurmuş, ancak köy halkının tamamı büyük bir veba salgını sonucu vefat etmiştir. Köy bakımsız kaldığı için harap olmuştur. Bugün hala kalıntıları vardır.

Rodos’un fethine çıkan Kanuni Sultan Süleyman’ın orduları da bir süre Menderes’te konaklamış, Menderes’i karargâh olarak kullanmıştır. O dönemlerde buraya “Cem Ovası” denildiği kayıtlardan anlaşılmaktadır.

ÖZDERE:

Hititler döneminde Kasura, İyonlar’da Dioshieron, Osmanlılarda Kesri, Cumhuriyet döneminde Kesre adı ile anılmıştır.

Bölgede yaşam ve yerleşim, 7 bin yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Bölgemizde Teos ve Claros haricinde kazı yapılmadığından, zemin üstü buluntularında Myonnesos (Doğanbey) – Lebedos (Gümüldür) – ve Dioshieron (Özdere)’da M.Ö. 2 bin 500 yılında yerleşimin başladığı tespit edilmiştir. Bu topraklar İyonya, Lidya ve Perslere mekân olmuş, Büyük İskender'in kudretli ordusunun egemenliği altına girmiştir.

Mitolojinin en büyük ilah ve ilaheleri arasında yer alan ana tanrıça Kybele, Zeus, Artemis, Apollon, bilim ve sanat alanında büyük tarihçi Heredot, epik şiirin büyük üstadı Homeros, aşk şairi Anakreon ve devrinin en büyük sanatkârı olan Mikiades bu toprakların yetiştirdiği önemli kişilerdir.

MENDERES’İN TARİHİ MİRASLARI:

Batısında Lebedos antik kenti bulunmaktadır. Gümüldür’ün doğusunda yer alan Ahmetbeyli’de kent limanı olarak bilinen Notion’un kalıntılarına rastlanmıştır. Notion’dan 2 km kadar uzaklıkta Klaros yer alır. Kolophon antik kenti de ilçe sınırları içerisindedir.

Klaros Bilicilik Merkezi:

Ahmetbeyli’deki Klaros Bilicilik Merkezi’ndeki kalıntılar, M.Ö. 13. yüzyıl sonu ile 12. yüzyıl başlarına tarihlenmektedir. Bu bölgeye göç eden Akhalar, Karyalılar’ın kurmuş olduğu Kolophon (Değirmendere) kentine yerleşmişlerdir.

İlk göçmen grubunun önderi olan Rhaikos daha sonra Thebai'den (Yunanistan) gelen bir göçmen grubundaki Manto ile evlenir. Klaros Bilicilik Merkezi’ndeki su kaynağının Manto'nun gözyaşlarından oluştuğu anlatılır.

Klaros'un ün kazanması, Manto ile Rhaikos'un oğulları, kâhinlik görevini annesinden devralan Mopsos zamanında olmuştur. Troya Savaşı’ndan sonra ünlü kâhin Akhalı Kalkhas, Mopsos’la yarışmak için Klaros’a gelir. Bu yarışmayı kaybeden Kalkhas kahrından ölür.

Klaros'ta ilk bilicinin bir kadındır ancak daha sonraki dönemlerde biliciler erkeklerden seçilmişlerdir.

Tanrı Apollon’a adanmış olan Apollo Klarios Tapınağı, Helenistik Dönemde İyonya’da kurulmuş tek Dor düzenindeki tapınaktır. M.Ö. 4. yüzyıl sonunda ya da Helenistik Dönem başında inşa edildiği tahmin edilmektedir.

Apollon Tapınağı’nın güneyinde, İyon düzeninde küçük bir tapınak ile önündeki sunak göze çarpmaktadır. Bu tapınak Artemis’e aittir.

Apollon Tapınağı’na ait sunağın kuzeyinde yer alan taştan yapılmış güneş saati iyi korunmuş durumdadır.

Antik yazarların sıklıkla söz ettiği “Hekatomb” yani “yüz adet hayvan bağlama bloğu”, bir kutsal alanda bulunmuş dünyadaki tek eserdir. Antik dönemde tüm tanrılara çok sayıda hayvan kurban edildiği bilinmektedir. Ancak, Apollon döneminde diğer tanrılardan farklı olarak Hekatombaiostu ve birçok kentte aynı anda Hekatombaia Bayramları kutlanıyor ve tanrıya aynı anda yüz hayvan özellikle de boğa kurban ediliyordu. Klaros Kutsal Alanı’nda bulunmuş olan hekatomb, bu hayvan ayininin ilk arkeolojik kanıtıdır.

Klaros’u diğer antik kentlerden ayıran diğer bir özellik ise, tapınağının basamaklarında yazıt olan tek kutsal alan olmasıdır. “Öğretilmemiş, annesiz, yok edilemez, ismi olmayan, birçok ismi olan, evi ateş içinde, bu tanrıdır. Biz melekler tanrının yalnızca küçük bir parçasıyız. Soranlar için, istemek tanrının doğasındadır. O böyle açıklar: Her şeyi gören Aether Tanrıdır. Ona bakmalı ve onu doğuda gördüğünde dua etmelisin.” (M.S. 2. yy Klaros Kehanet Merkezi yazıtlarından - Ahmetbeyli / Menderes)

Dolunay Kehanetleri: Klaros Bilicilik Merkezi’ndeki kehanetler, dolunay zamanı ay göğe yükseldikten sonra meşale ışığında yapılırmış. Ergenliğe yeni girmiş 7 genç kız ve 7 erkeğin ellerinde defne yapraklarını sallayarak sunağın ve tapınağın önüne gelip burada tanrıya ilahiler okuduklarından bahsedilmektedir. İnanışa göre, tapınaklar tanrıların evidir ve bu nedenle tapınaklara giriş yasaktır. Halk olarak sadece tapınağın girişine kadar girilmesine izin verilirdi.

Türkiye’nin İlk Arkeoparkı: Antik dönemde olduğu gibi, bugün de Apollon Klaros Kutsal Alanı, Anadolu ve dünya arkeolojisinde önemli bir yere sahiptir. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nuran Şahin’in başkanlığında 2001 yılından bu yana yürütülen kazılarda ortaya çıkarılan tarihi eserlerin, yapılan son düzenlemelerle mulajlarının kutsal alanda ve açık havada sergilendiği bir Arkeopark Projesi hazırlanmış ve hayata geçirilmiştir. Klaros, Türkiye’nin ilk Arkeoparkı olma özelliği taşıyan ören yeridir.

Notion Antik Kenti:

Helenistik dönemde yapılmış sur duvarları, çok iyi durumdadır. Kentin doğu ucunda tiyatro, agora, bouleuteriyon, batı ucunda avlu ortasında çok küçük bir Athena Tapınağı bulunmaktadır.

Kolophon Antik Kenti:

Deniz kenarında kurulmayan tek İyon yerleşimidir. Kolophon, 12 İyon şehrinden biridir. Güçlü bir donanmaya ve süvari birliğine sahip olmasına rağmen, birçok savaştan zarar görmüş ve deniz korsanları zamanında bile Lidya, Pers ve Makedonya kuvvetleri tarafından yönetilmiştir. Kolophon M.Ö. 302’de Lysimakhos tarafından yıkılınca, onun komşu şehri olan Notion önem kazanmıştır. Homer vatandaşlığını talep eden şehir Klaros Tapınağı’yla ve nasihat merkezi olmasıyla da ünlüdür. Adını Kolophon Dağı’ndan alan kent büyük İon göçleri sırasında geniş ölçüde Girit-Miken etkisinde kalır.1886 yılında bulunan kent kalıntıları alanında, ilk kazı çalışması 1922 yılında yapılmıştır. Aşağı şehir, güney tarafta buluna Akropol kenarında uzanmakta ve M.Ö. 4 yy. da yapılmış olan duvarlarla korunmaktadır. İlk kent Akropol’ün bulunduğu 800 metre yüksekliğindeki tepenin güney batısında yer alır. Akropol’ün kuzey yamacında ovadan 195 metre yükseklikte bazı eski binaların izleri görünür. Bunlardan en iyi şekilde günümüze ulaşanı M.Ö. 4 yy. a tarihlenen Stoa’dır. Stoa’nın yanında bir kaç ev bloku ortaya çıkarılmıştır. Daha batıda ise hamamların yer aldığı kalıntılar görülür.

Lebedos Antik Kenti:

İonia bölgesi antik kentlerinden Lebedos,  bugün Seferihisar ile Selçuk arasındaki kıyıda Ürkmez Köyü’nün yanı başındaki küçük bir tepenin üzerinde kurulmuştur.  Kolophon’un (Değirmendere) kuzeyinde, Kral Kodros’un oğullarından Andropompos tarafından kurulan Lebedos,  İon göçü sırasında Helenler’in eline geçen ilk Anadolu kentlerindendir. İonia Birliği’nin on iki üyesinden biri olmasına karşılık komşusu Myus ile birlikte diğerlerinden sönük kalmıştır. Horatius’un “Tekedilmiş Köy” olarak tanımladığı Lebedos, Klasik dönemde sikke basmayan tek İon kenti olmuştur. Helenistik dönemde isminden hiç söz edilmemiş, Kral Antigonos bu kenti Teos topraklarına katmayı düşünmüştür. Lysimakhos’un buradaki halkı Ephesos’a yerleştirdiği ve Lebedos’u tamamen ortadan kaldırdığından söz etmiştir. Buna rağmen kent varlığını sürdürmüş, M.Ö.226’da Mısır kralı II.Ptolomaios’un egemenliğini kabul etmek zorunda kalmıştır. Bundan dolayı da 60 yıllık bir süre “Ptolemais” ismi ile anılmıştır. M.Ö. II. yüzyılda Teos, Ephesos ve Myonnesos’dan kovulan Dionysos sanatçıları buraya yerleşmiş ve kentin kalkınmasında biraz da olsa katkıları olmuştur.

Lebedos’ta arkeolojik araştırma yapılmadığından geçmiş tarihi ile ilgili bilgi oldukça yetersizdir. Günümüze ulaşabilen kalıntıları yok denecek kadar azdır. Yalnızca yarımadayı çepeçevre kuşatan surların kalıntıları günümüze gelebilmiştir. Lebedos’un karşısındaki ana karanın yamaçlarında, yüzeyde çok sayıda çanak çömlek parçaları ve duvar izlerine rastlanmıştır. Ayrıca buradaki düz bir tepenin üzerinde de oldukça büyük bir yapının temellerine rastlanmıştır.

Baklatepe Höyüğü:

Yerleşmenin, M.Ö. 4. ve 3. bin yıllarda deniz ticaretini besleyen geri bölgede yer alan bir yerleşim olduğu, zengin buluntularla desteklenmektedir.

Baklatepe’de bu güne kadar açığa çıkarılan en erken kalıntılar Geç Kalkolitik Çağ’a (M.Ö. 3500-3000) aittir. Dönem içerisinde ızgara planlı evler, tek sıra taş temel üzerine, ağaç dalları ve çamur sıva kullanılarak inşa edilmiştir. Evlerin aralarında sokaklar yer almaktadır. Bu dönemde ölüler, çömlek ve küp mezarlarda hem yerleşim içine, hem de yerleşim dışına gömülmüştür.

M.Ö. 3000-2500 yıllarına tarihlenen Erken Tunç Çağı I’e ait yerleşim; savunma duvarı ve hendek ile korunmaya alınmıştır. Tabanları kısmen taş kaplı olan evlerin içinde ambar ve ocak kalıntıları mevcuttur. Mezarlık alanı ise yerleşimin doğu, kuzeydoğu ve güneydoğusunda Geç Kalkolitik yerleşimi üzerinde olup ölüler bu mezarlık alanında küp içine, taş sandukalara veya doğrudan toprağa gömülmüştür. Erken Tunç Çağı II (M.Ö. 2500-2250) mezarlığı ise, daha çok küp mezarlardan oluşmaktadır. Bu mezarlarda ölü hediyesi olarak bol miktarda seramik kaplar yanında hayvan figürleri, taş boncuklar, bronz silah ve süs eşyaları bulunmuştur. Geç Tunç Çağı sonuna tarihlenen bir oda mezarı, bölgenin deniz aşırı ilişkilerine ve ölü gömme geleneklerine ışık tutması bakımından önemlidir.

İzmir’de bugüne kadar keşfedilebilen eko-turizme uygun pek çok eko-turizm güzergâhı mevcuttur. Bu anlamda Menderes ekolojik turizmle, tarih ve deniz turizminin iç içe olduğu Türkiye’nin ender yörelerdendir. Ormanlık alanların ve derelerin denizle birleştiği noktalarda tarihi ören yerlerinin bulunması ilçeyi diğer eko-turizm güzergâhlarından farklı kılmaktadır.

• Değirmendere-Karacadağ-Özdere
• Yeniköy-Kuyucak-Eski Orhanlı
• Efemçukuru-Yeniköy
• Yeniköy-Şaşal
• Ahmetbeyli-Klaros Kutsal Alanı-Notion Antik Kenti
• Ataköy Göleti – Dağ Yolu
• Yeniköy – Balaban Göleti

TURİZM VERİLERİ:

Turizm Yatırım Belgeli Konaklama Tesisleri:

İlçedeki Turizm işletme Belgeli Tesis Listesi

BASİT KONAKLAMA BELGELİ TESİS LİSTESİ