İZMİR İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ
Ara

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras

Somut olmayan kültürel miras; toplulukların, grupların, kimi durumlarda bireylerin kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları, uygulamaları, temsilleri, anlatımları, bilgileri ve becerileri ile bunlarla ilgili araç gereç ve kültürel mekanlarında içinde bulunduğu unsurlar şeklinde tanımlanabilir. Somut olmayan kültürel miras bir anlamda insanlığın kuşaktan kuşağa aktardığı, aktararak yaşattığı, ortak belleğidir.
Bu düşünceden hareketle Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Teşkilatı UNESCO, 2003 yılında temel amacı kültürel mirası korumak olan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesini kabul etmiştir. Türkiye 2006 yılında sözleşmeye taraf olmuştur.Sözleşmede tanımlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın alanları aşağıda başlıklar altında belirir.
  1. SÖZLÜ GELENEKLER VE ANLATIMLAR: Mitler, destanlar, efsaneler, halk hikayeleri, masallar,bilmeceler, halk şiiri, aşıklık geleneği, ağıtlar, ninniler vb.
  2. GÖSTERİ SANATLARI:Geleneksel tiyatro (Gölge Oyunu, Kukla, Meddah, Köy Seyirlik Oyunları gibi), halk oyunları, halk müziği, çocuk oyunları, halk sporları vb.
  3. TOPLUMSAL UYGULAMALAR, RİTÜELLER VE ŞÖLENLER:Yaşamın dönüm noktaları (doğum, sünnet, askerlik uygulamaları, düğün, ölüm ritüelleri vb.), kutlamalar, bayramlar, panayır, festivaller (Mesir Macunu Şenliği, Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali vb.),yıl dönümü, anma günleri, mevsimlik bayramlar ( Hıdrellez, Nevruz, Mayıs Yedisi vb.),dinsel içerikli ritüeller (Sema, Semah vb.)
  4. EL SANATLARI GELENEĞİ:Dokumalar, ağaç işleri, bakırcılık, demircilik, ahşap oymacılığı, çömlekçilik, yorgancılık, semercilik, telkari, ebru, hat, tezhip vb.
  5. DOĞA VE EVRENLE İLGİLİ BİLGİ VE UYGULAMALAR:Halk hekimliği,Halk meteorolojisi,Halk matematiği,Halk mimarisi,Halk ekonomisi,Halk mutfağı,kutsal ve törensel yemekler (Aşure, Keşkek vb.)

SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS

UNESCO Somut Olmayan Miras Sözleşmesi (SOKÜM) kapsamında Türkiye’de yapılan çalışmalar, SOKÜM Ulusal Envanteri ve Yaşayan İnsan Hazineleri sistemi olmak üzere iki ana başlık altında yürütülmektedir. Her iki kategori için İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından önerilen unsurların durumuna ilişkin liste şu şekildedir;

DÖNEM

İZMİR İLİ TARAFINDAN ÖNERİLEN UNSUR

AÇIKLAMA

2008/1

ANADOLU DELİKANLI (YAREN, BARANA) TEŞKİLATLARI

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine GELENEKSEL SOHBET TOPLANTILARI adıyla girmiştir) Ayrıca Unesco’nun “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi”ne GELENEKSEL SOHBET TOPLANTILARI başlığı ile sunulmuş ve 2010 yılında listeye kayıt ettirilmiştir.

2008/2

BELEDİ DOKUMASI

İl Envanteri

DEVE GÜREŞLERİ

Değerlendirmede

İĞNE OYASI

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine OYA SANATI adıyla girmiştir.)

KEÇE

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine KEÇECİLİK SANATI adıyla girmiştir.)

KEÇİ KIRKIM TÖRENLERİ

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine ÇOBAN BAYRAMLARI başlığı altında girmiştir.)

MAHYA (KÖY HAYRI, DEDE HAYRI, AĞA HAYRI)

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine HAYIR GELENEĞİ başlığı altında girmiştir.)

NAZAR BONCUĞU

İl Envanteri-Ulusal Envanter

SULTAN NEVRUZ

İl Envanteri-Ulusal Envanter ayrıca Geleneğin yaşadığı diğer ülkelerle (Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan) birlikte hazırlanan çoklu dosya ile Unesco’nun “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi”ne sunulmuş ve 2009 yılında bu listeye kabul edilmiştir.

ZEYBEKLİK

İl Envanteri-Ulusal Envanter

2009/1

DELİKANLI ODALARI

İl Envanteri-Ulusal Envanter

İZMİR’DE YAŞAYAN AŞIKLAR VE AŞIKLIK GELENEĞİ

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Ayrıca Unesco’nun “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi”ne AŞIKLIK GELENEĞİ başlığı ile sunulmuş ve 2009 yılında listeye kayıt ettirilmiştir.

HIDRELLEZ

İl Envanteri-Ulusal Envanter ayrıca Bahar Bayramı: Hıdrellez/Aziz George Günü başlığı altında Türkiye’nin moderatörlüğün’de Sırbistan, Hırvatistan, Romanya, Moldova ve Makedonya ülkelerinin katılımıyla ortak dosya olarak hazırlanarak 2013 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesine kaydettirilmek üzere çok uluslu aday dosya olarak hazırlanmıştır.

KABAK KEMANE YAPIMI

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine ÇALGI YAPIMCILIĞI adıyla girmiştir.)

2011

ARMOLA

Değerlendirmede

BEYLER KÖYÜ HIDIRELLEZ ŞENLİKLERİ

İl Envanteri-Ulusal Envanter

KARAMBOL

İl Envanteri

LOKMA

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanteri HAYIR GELENEĞİ başlığı altında girmiştir.)

YANAR GECESİ

İl Envanteri

2012

BERGAMA KERMESİ

İl Envanteri

ÇEYİZ VE ÇEYİZ SERME

İl Envanteri-Ulusal Envanter

SÜNNET YATAĞI

Değerlendirmede

KARATABAKÇILIK

Değerlendirmede

SEPET YAPIMI

İl Envanteri-Ulusal Envanter (Türkiye Ulusal Envanterine SEPETÇİLİK EL SANATLARI GELENEĞİ başlığı altında girmiştir.)

TEL SARMA

İl Envanteri

KLARNET ÇALMA

İl Envanteri

2013

ÇÖMLEKÇİLİK

İl Envanteri-Ulusal Envanter

DÖNEM

YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ ÖNERİSİ

AÇIKLAMA

2012

Mahmut SÜR (NAZAR BONCUĞU USTASI)

YİH olarak kaydedilmiştir.