UNESCO SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS

Somut olmayan kültürel miras; toplulukların, grupların, kimi durumlarda bireylerin kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları, uygulamaları, temsilleri, anlatımları, bilgileri ve becerileri ile bunlarla ilgili araç gereç ve kültürel mekânlarında içinde bulunduğu unsurlar şeklinde tanımlanabilir. Somut olmayan kültürel miras bir anlamda insanlığın kuşaktan kuşağa aktardığı, aktararak yaşattığı, ortak belleğidir.
Bu düşünceden hareketle Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Teşkilatı UNESCO, 2003 yılında temel amacı kültürel mirası korumak olan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesini kabul etmiştir. Türkiye 2006 yılında sözleşmeye taraf olmuştur. Sözleşmede tanımlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın alanları aşağıda başlıklar altında belirir.

1. SÖZLÜ GELENEKLER VE ANLATIMLAR: Mitler, destanlar, efsaneler, halk hikayeleri, masallar, bilmeceler, halk şiiri, aşıklık geleneği, ağıtlar, ninniler vb.
2. GÖSTERİ SANATLARI : Geleneksel tiyatro (gölge oyunu, kukla, meddah, köy seyirlik oyunları gibi), halk oyunları, halk müziği, çocuk oyunları, halk sporları vb.
3. TOPLUMSAL UYGULAMALAR, RİTÜELLER VE ŞÖLENLER: Yaşamın dönüm noktaları (doğum, sünnet, askerlik uygulamaları, düğün, ölüm ritüelleri vb.), kutlamalar, bayramlar, panayır, festivaller (Mesir Macunu Şenliği, Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali vb.), yıl dönümü, anma günleri, mevsimlik bayramlar (Hıdrellez, Nevruz, Mayıs Yedisi vb.), dinsel içerikli ritüeller (Sema, Semah vb.)
4. EL SANATLARI GELENEĞİ: Dokumalar, ağaç işleri, bakırcılık, demircilik, ahşap oymacılığı, çömlekçilik, yorgancılık, semercilik, telkari, ebru, hat, tezhip vb.
5. DOĞA VE EVRENLE İLGİLİ BİLGİ VE UYGULAMALAR: halk hekimliği, halk meteorolojisi, halk matematiği, halk mimarisi, halk ekonomisi,halk mutfağı, kutsal ve törensel yemekler (aşure, keşkek vb.)

İZMİR’DE SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS

UNESCO Somut Olmayan Miras Sözleşmesi (SOKÜM) kapsamında Türkiye’de yapılan çalışmalar, SOKÜM Ulusal Envanteri ve Yaşayan İnsan Hazineleri sistemi olmak üzere iki ana başlık altında yürütülmektedir.

İzmir’den 2012 yılında, nazar boncuğu ustası Mahmut Sür, 2020 yılında ise âşıklık geleneği temsilcisi Ali Rıza Ezgi Yaşayan İnsan Hazinesi ilan edilmiştir. İzmir’den önerilen ve Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanterine kayıt edilen unsurlar aşağıda yer almaktadır.  Genel olarak SOKÜM Türkiye Ulusal Envanterine ise Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğümüzün https://aregem.ktb.gov.tr/TR-279417/somut-olm-kult-miras-turkiye-ulusal-envanteri.html  linkinden ulaşabilirsiniz.