İZMİR İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Talmud Tora Havrası

Talmud Tora Havrası:
Havra Sokağında konumlanan ve 17. yüzyılda yapıldığı bilinen havraya Kedose, Bet-illel Hevra ve Talmud Tora denilmektedir. Bu havra; Palaci'nin mezarı, Gürçeşme Musevi Mezarlığı ile birlikte Musevilerin kutsal saydıkları ve çeşitli dönemlerde ziyaret ettikleri kutsal üçgeni oluşturmaktadır. 1838 yılında Hacez Kardeşler tarafından restore edilen havra 1841 yılında yanınca 1870 yıllarında tekrar restore edilmiştir. Günümüzde büyük ölçüde harap durumda olan bu yapının çatısının da bir bölümü çökmüştür. Yapının 500. yıl kutlamaları nedeniyle Kültür Bakanlığı tarafından restore edilmesi düşünülmektedir. Yapı Sefarad havralarından olduğu için merkezi planlı yaptırılmıştır. Ana mekâna bir giriş holünden ulaşılır. Mehizah bu giriş bölümünün üst katında konumlanmaktadır. Havranın içi iki kat yüksekliğinde olup total bir hacimdir. Havranın plan şeması Etz Hayim Havrası'nın plan şeması tarzında yapılanmıştır. Ana mekâna bir giriş mekânından ulaşılmaktadır. Bu giriş mekânında: sair günleri düzenlenebilecek ve az sayıda katılımın olacağı ayinler için düzenlenmiş ortasında tevyası bulunan küçük bir ön havrası mevcuttur. Talmud Tora Havrasının zemin katı yığma taş, üst katı ise ahşap karkas olarak inşa edilmiştir. Tavan döşemeleri ahşap olup, yapının çatısı ahşap konstrüksiyondur. Zemin döşemesi taştır. Sekiz basamakla yükseltilmiş ahşap işçiliği ile antik bir kadırgayı andıran platformun üzerinde bulunan tevyası, yapının çatısının bir kısmının çökmesi nedeniyle zarar görmemesi için çatının sağlam olduğu bölüme kaldırılmıştır. Tora dolabının bulunduğu hekal duvarının çatısının çökmesinden dolayı tora dolabı ve hekal duvarının bezemeleri zarar görmüştür. Çatıyı taşıyan ve tavanı dokuz parçaya ayıran dört sütunun ayırdığı orta tavan kırmızı yeşil geometrik formdaki süslemeleri ile diğerlerinden farklılaşmaktadır. Bikur Holim Havrası:

Yapı İkiçeşmelik Caddesi üzerinde yer almaktadır. Bikur Holim Havrası 1724 yılında Hollanda asıllı İzmirli bir Yahudi olan Salamon de Ciaves tarafından yaptırılmıştır. Bu tarihte yapının bitişiğinde bulunan ev ve dükkânlar gelir getirmeleri için havraya bağlanmıştır. Yapının önünde bulunan tek katlı ek yapılar havrayı İkiçeşmelik Caddesinden ayırmaktadırlar Fakat tek katlı olduklarından görünmesini engellememektedirler. Yapı 1772 yılındaki yangında yandıktan sonra Manuel de Ciavas tarafından tekrar inşa edilmiştir. Yapı günümüzde Musevi Cemaati tarafından sağlanan ödenekle bir müteahhit firma tarafından restore edilmektedir. Restorasyon çalışmaları sırasında yapının sağlam olmayan çatısı onarılmıştır. Günümüzde kullanılamayan havra restorasyon çalışmalarının sonunda kullanıma açı1acaktır. İkiçeşmelik için yapılmış olan imar planında caddenin genişletilmesi kararı uygulandığında, yapının önünde bulunan tek katlı ekler de yıkılacaktır.

Havra 17. yy. yapısı olmasından dolayı bir Sefared havrasıdır ve merkezi planlı inşa edilmiştir. Yapı boyaları dışında her şeyi ile Manuel de Ciaves tarafından ikinci kez inşa edildiği haliyle orijinaldir. Havranın ana mekânına; Talmud Tora havrasında olduğu gibi bir giriş mekânından ulaşılmaktadır. Bu giriş mekânının üstü mehizah'dır. Giriş mekânı gerek Talmud Tora havrasında gerekse Etz Hayim havrasında olduğu gibi bir ön havra mekânı olarak düzenlenmiştir. Ana mekân iki kat yüksekliğinde olup bütün bir hacimdir.

Osmanlı kentlerinde bulunan sinagogların bazılarının bodrum katlarında cemaate ait olan hapishaneler bulunmaktadır. Bikur Holim Havrasının bodrum katının bu amaçlı kullanıldığı düşünülmektedir. Tora dolabının sundurmasının üzerinde Rum mimarisini andıran geometrik süslemeler bulunmaktadır. Bikur Holim Havrası; iç mekân süslemeleri ile zengin renkli bezemelere sahiptir. (Resim-6)