MESCİTLER
ASMALI MESCİT
İzmir'in Konak İlçesi, Ülkü Mahallesi'nde, Esrefpaşa Caddesi ile 827 sokağın kesiştiği köşede yer alır. Geçirdiği yangından sonra 1894 yılında yeniden inşa edilmiş olup, XX. yüzyılın başlarına kadar faal olduğu bilinmektedir.
BALIKÇI MESCİDİ
Eşrefpaşa Caddesi'nde var olduğu bilinen ancak günümüze ulaşmayan mescit.
KAHRAMAN ( KARAMAN) MESCİDİ
Konak İlçesi Kahraman Mescit Mahallesi’nde, Turna Yokuşu olarak bilinen 839. Sokak numara 50 adresindedir. Günümüzde ‘Kahraman Mescit’ adıyla bilinen mescit ile aynı yapıdır. XX. yüzyıl başlarına ait birçok planda mescidin adı açıkça ‘Karaman Mescit’ olarak belirtilmiştir. Hakkında fazla bilgi bulunmayan mescit, adını verdiği mahallenin 1840’lı yıllardaki varlığına bakılacak olursa en geç XIX. yüzyılın birinci yarısında inşa edilmiş olup kimin yaptırdığı ile ilgili bilgi bulunmamaktadır.
KANLI İMAM MESCİDİ
Cumhuriyet öncesinde Abdullah Efendi Mahallesi'nde ‘Kanlı Mescit’ olarak ta anılan mescittir.
KILCI MESCİDİ( DAMLACIK CAMİSİ)
Konak İlçesi Sümer Mahallesi’nde, Damlacık Mevkisi 426 Sokakta bulunan camidir. XVIII. yüzyıl başlarında inşa edildiği tahmin edilen cami ‘ Kılcı’ adıyla da anılmaktadır. Caminin aynı zamanlarda yaşayan Kılcızade ailesi tarafından yaptırıldığı ya da onarıldığı düşünülmektedir. Büyük bölümünün sonradan yok olduğu sanılan bir haziresi de bulunmaktadır. Bu bölgede olduğu bilinen ünlü Asklepion Tapınağı’nın bir bölümünün caminin temelleri altında bulunması da olasıdır. Çünkü 1933 yılı Mayıs ayında yapılan bir çalışmada, caminin yanında bulunan mezarlık altında 270 m. uzunluğunda ve 2 metre genişliğinde yer altı mahzenleri olduğu sanılan bir bodrum bulunmuştur.
SELVİLİ MESCİD
İzmir Konak ilçesi, Mirali Mahallesi’nde, eski adı Karakapı Caddesi olan 954 Sokaktaki cami. Eski bir tarihte inşa edilmiş olduğu tahmin edilen yapı ile ilgili fazla bir bilgi bulunmamaktadır. Bazı kaynaklarda ilk yıllarda Osman Efendi Camisi adıyla anıldığı belirtilmektedir. Cami içerisinde bulunan kabrin mezar taşında Mustafa Osman adı ve 1180 vefat tarihi yazılıdır. Caminin banisinin de bu kişi olduğu düşünülebilir.1841 yılında Mezarlıkbaşı’nda çıkan büyük yangında caminin kurşunla kaplı kubbesine sıçrayan kıvılcımlar nedeni ile her nasılsa camide bulunan barut fıçıları infilak etmiş ve caminin büyük bir bölümü havaya uçmuştur. Yeniden inşasında kubbe çevresindeki geniş teras selvi ağaçlarından direkler üzerine oturtulduğu için adı ‘Selvili Mescit’ olmuştur. Cami kubbesini ve yarı çatısını tutan ağaçlar da selvidir. Caminin küçük bir haziresi bulunmaktadır.
Arşiv kayıtlarında ayrıca;
Kebapçı Hacı Süleyman, Hacı Hasan, Hacı Ömer Ağa, Sarı İbrahim Efendi, Çiçek, Hacı Mustafa, Rukiye Hatun ve Odabaşı Mescitleri de zikrediliyor. Bunlar ve ismini zikretmediğimiz birçok mescidin de camilerle birlikte yangın ve zelzeleyle yok olduğu düşünülmektedir. 1922 yangını sırasında da birçok cami yok olmuştur.
NOT:
İZMİR YANGINI
İzmir’deki 1922 yangını sırasında da birçok cami yok olmuştur. Vakıflarda kayıt bulunamayan camiler de çoktur. Türk İzmir'in yeni semtlerinde, daha yakın tarihlerde yapılan camiler arasında aşağıdakiler zikredilebilir;
787 Sokak'ta olup 6 Aralık 1889 günü ibadete açılan Hacı Bey Camisi,
1891'de tamamlanan Karantina Camisi,
56 Sokak'taki Güzelyalı Camisi,
1896'ya yapılan Eşrefpaşa Camisi,
XIX. yy. sonlarında yapılan Değirmendağı'ndaki Akarcalı, Kameriye ve Selimiye Camileri de zikredilebilir. Yapıcıoğlu, Horasan ve Yeni Camiler de bu yıllara aittir. Dibekbaşı 803 Sokak'taki Piyaleoğlu Camii (Moralı Mescidi)'nin kitabesi 1883'ü gösteriyor.Ancak cami çok daha eski olmalıdır. İzmir'de bu camilerden başka, mazileri belki çok eski, fakat bir asrı kesinlikle geçen aşağıdaki camileri sayabiliriz:
Selatinoğlu Camisi (Temaşalık'da 981/1030 Sokaklarda, XVI. yy.),
Arap Camisi (442 Sokak),
Hasta Camisi (775 Sokak),
Dolaplıkuyu Camisi (743 Sokak),
Esnaf Camisi (442 Sokak),
Evliyazade Camisi (1296 Sokak),
Cerhin Hacı Mustâfa Camisi (1301 Sokak; yakın yıllara kadar çuval deposu olarak kullanılıyordu, son yıllarda yeniden ibadete açıldı),
Hacı Mehmed Camisi (841/842 Sokaklar),
Naturzade/Kadızade Camisi (838 Sokak),
Karakapı Camii, Kalafat Camisi (767 Sokak)
Hacı Veli Camisi (Tilkilik)
Mescidler için Kaynak : Yaşar ÜRÜK, İzmir’i İzmir Yapan Adlar ( İzmir Kent Sözlüğü)