Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Korumasına İlişkin Bilgi

Coğrafi İşaret Nedir?

Coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir.

• Coğrafi işaretler tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretleridir. Coğrafi işaret tescili yerel niteliklerine bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağlar. Örneğin leblebi için "Çorum" ibaresi, halı için "Hereke" ibaresi, kaymak için "Afyon" ibaresi belirli bir kalitenin işareti olarak ortaya çıkmaktadır.
• Coğrafi işaret tescili ile coğrafi sınırları belirlenmiş alanda üretimi gerçekleşen ve tarihsel geçmişi olan özel ürünlerin, üretim metotları ile birlikte coğrafi kökenlerine dayalı kalite standartları korunmaktadır. Coğrafi işaretin; coğrafi kaynak belirtmek, geleneksel bilgi ve kültürel değerlerle de şekillenebilen üretim metodunu ve kalitesini garanti etmek, pazarda ürünleri ayırt ederek pazarlama aracı olmak, yerel üretimi ve kırsal kalkınmayı desteklemek, turizme katkıda bulunmak, ürün taklitçiliği ile mücadele etmek gibi işlevleri bulunmaktadır.
• Bir ürün, yöresel ürün kategorisine girdiğinde piyasa değerinin yaklaşık %20 üstünde bir rakama alıcı bulabilmektedir. Bu nedenle coğrafi işaretlerin özellikle kırsal kalkınmanın desteklenmesinde önemli bir rolü olduğu da söylenebilir.
• Coğrafi işaretler menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilir.
• Menşe adı: Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır.>Aydın İnciri ve Edremit Körfezi Yeşil Çizik Zeytini menşe adına örnektir. Bu ürünlerin tüm üretim aşamaları belirlenen coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmesi esastır. Aydın yöresinde binlerce yıldır üretilen kuru inciri ülkemizde üretilen diğer incirlerden farklı kılan yörede denizden esen nemli rüzgarın bu incirleri büyük ve ince derili yapmasıdır.
• Mahreç işareti: Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar mahreç işaretidir.

• Gaziantep Baklavası ve Maraş Burma Bileziği mahreç işaretine örnek gösterilebilir. Geleneksel ürün adı nedir?

  Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması hâlinde geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:

  Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.

• Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.