URLA SAKIZ ENGİNARI

Ürünün Adı:                 Enginar

Coğrafi İşaretin Adı:     Urla Sakız Enginarı

Coğrafi İşaretin Türü:  Menşe İşareti

Coğrafi Sınırı:              İzmir ilinde “Yarımada” olarak adlandırılan Urla, Çeşme, Karaburun, Balçova ilçeleri ve Mordoğan yöresi.

R.G. Yayın Tarihi:        -

Tescil Tarihi:                24.11.2017

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri: Sağlıklı beslenmede önemli bir sebze olan enginar (Cynara scolymus L.) ülkemizde İzmir, Aydın, Antalya, Adana, Muğla, Manisa, Balıkesir ve Hatay illerinde yetiştirilmekte olup, 2015 yılı verilerine göre 8.823 dekar üretim alanı ve 11.094 ton üretim miktarı ile İzmir en çok yetiştirildiği ildir. Taze olduğu dönemde çiçek sapının öz kısmının çiçek tablası ile birlikte tüketildiği, ayrıca Aydın, Muğla ve İzmir illerinde taze yaprak saplarının da zeytinyağlı yemeklerinin yapıldığı bilinen enginarın potasyumca zengin bir sebze olduğu, içeriğindeki cynarin maddesi safra kesesi salgısını arttırdığı ve böylece karaciğerin daha rahat çalışmasını sağladığı bilimsel çalışmalarda kanıtlanmıştır.

İzmir Yarımadası haricindeki Ege ve Akdeniz kıyılarında da yetiştirilen sakız enginarının bu bölgelerde yetiştirildiğinde verim ve kalitede kayıp yaşandığı, çok yıllık özelliğini yitirdiği, erkencilik özelliğinin zayıfladığı yani ürünün İzmir Yarımadasında yetiştirildiğinde kazandığı özelliklere ulaşamadığı tespit edilmiştir.

Yarımada olarak adlandırılan Urla, Çeşme, Karaburun, Balçova ilçeleri ve Mordoğan Yöresi Sakız enginar çeşidi için çok elverişli iklim koşullarına sahiptir. Bölgede görülen ılık ve nemli iklim koşulları Urla Sakız Enginarı üretimi için son derece elverişlidir. Urla Sakız Enginarı’nın optimum gelişme sıcaklığı 15-18°C'ler arasıdır. Yarımada, bu çeşit enginarın yetiştirildiği dönem olan Eylül-Nisan ayları arası ılık ve nemli deniz iklimi koşullarına sahiptir. Deniz ikliminden uzaklaşıp iç kesimlere doğru gidildiğinde hem ılık iklim koşullarından hem de nemli iklim koşullarından uzaklaşıldığı için ürünün verim ve kalite özellikleri kaybolmaktadır. Ilık ve nemli deniz ikliminden uzaklaşıldığında sıcaklık ve nem düşmekte, don olayı oluşmakta yapraklar ve başlar zarar görmektedir.

Urla Sakız Enginarı’nın ayırt edici özelliği diğer enginar çeşitlerine göre çok erkenci olmasıdır. Kasım-Nisan aylarında hasat edilen Urla Sakız Enginarı’nın tüketici tercihi açısından sofralık olarak tüketilmesi, görünüm özellikleri açısından yapraklarının düz, başının su bardağı şeklinde yani silindir olması, çiçek tablasının diğer yerli çeşitlere göre çok geniş olmaması, ilk çıkan yaprakların kenarları düz ve parçalı olmayan yapıda, çiçek tablası fazla sıkı olmayan bir çeşit olması ise diğer ayırt edici bir özellikleridir.

Urla Sakız Enginarı’nın sebze olarak değerlendirilen baş kısımları esas çiçeğini oluşturur. Tüketilen kısım esasen bir çiçek tomurcuğudur. Ürünün çiçek tablasındaki yaprakları (brakte yaprakları) ve çiçek tablası taze dönemde sebze olarak tüketilebilmektedir. Ülkemizdeki diğer yerli enginarların yapraklarının parçalı, baş kısımlarının Urla Sakız Enginarına nispeten büyük ve basık, çiçek tablalarının ise kalın ve etli olmaları nedeniyle taze tüketim yerine konserve sanayine uygun olmaları, hasat dönemlerinin Mayıs-Haziran olması özellikleriyle Urla Sakız Enginarından ayrılmaktadırlar.

Üretim Metodu: Urla Sakız Enginarı’nın üretiminde genel enginar üretim teknikleri kullanmakla birlikte aktif büyümeye başlayabilmesi için uyandırma suyu adı verilen ilk sulamanın Ağustos ayı ortalarında yapılması gerekmektedir. Çok yıllık bir bitki olan ve 10 yıl süreyle canlılığını koruyan Urla Sakız Enginarı’nın ekonomik ömrü ise 6 ila 8 yıldır. Her yıl toprak altı gövde üzerindeki uyur gözlerin gelişmesiyle meydana gelen bitki, baş meydana getirerek Kasım – Nisan aylarında gelişimini tamamlar.

Depolama: Enginar başları hasat edildikten sonra kesinlikle su ile temas etmemelidir. Hasat edilen başlar hiçbir önlem alınmadan açıkta bekletilirlerse kısa sürede tazeliğini kaybeder solar ve pörsürler. Eğer hasat edilen başlar hemen pazarlanamayacaksa serin ve nemli bir ortamda muhafaza edilmelidirler. Enginar başları soğuk hava depolarında 0°C sıcaklıkta ve % 90-95 nemde 3-6 hafta muhafaza edilebilirler. Enginar başları veya tablaları dondurulmuş ve konserve olarak uzun süreli saklanabilirler.