GÖRECE NAZAR BONCUĞU ÜRETİM EL VE İŞLEME SANATI

Ürünün Adı: Nazar boncuğu

Coğrafi İşaret: Görece Nazar Boncuğu Üretim El ve İşleme Sanatı

Coğrafi İşaretin Türü:Mahreç İşareti

Coğrafi Sınırları: İzmir İli Menderes İlçesi Görece Beldesi

R.G. Yayın Tarihi:21.09.2003

Tescil Tarihi:27.07.2003

Coğrafi İşaretin Üzerinde Kullanılacağı Ürün Adı: Nazar boncuğu, göz, karagöz, ceviz, silindir, yumurta, plaka, plaka kalp, zar, saraç, danagöz olarak da adlandırılan diğer boncuk çeşitleri (boncuklar küçük, orta, iri olmak üzere boyutlarına göre ve şeffaf, yeşil, mavi, mor, sarı gibi renklerine göre adlandırılır); ayrıca yüzük testi, balık (süs eşyası), küllük, vazo, peçetelik, kalemlik, kozalak vb. malzemeler

Ayırt Edici Özelliği: Ürünün, üretici ustaların maharetleri ölçüsünde tamamen el emeği ile yapılmasıdır.

Üretim Tekniği ve Kullanılan Malzemeler: Ürünün üretiminde aşağıda belirtilen malzemeler kullanılmaktadır:

Boncuk Ocağı: Genellikle yuvarlak veya oval şekildeki boncuk ocakları, bu işi bilen ustalar tarafından ateş tuğlası, kil ve saman kullanılarak nal biçiminde örülür. Bu bölümün üretiminde ateş tuğlalarıyla pencere sayısına göre odalar bölünür. Her gün ortalama 800-1000 derecelik ısı ile çalışan bu ocakların dayanma süresi en çok bir yıldır. Boncuk ocağının ateş yakılan bölümüne kapı, üstündeki yarım kubbe biçimli kısmına tepe kapağı, boncuğun demir çubukla alındığı yere keferin, erimiş camın alınması için açılan deliğe pencere, boncuk işlendikten sonra soğumaya bırakılan yere kavara adı verilmiştir.

Sındırgısıdır Demiri: Ocağa yerleştirilmiş halde pencere kenarında bulunan ve ustanın kelerden erimiş cam alımına destek olarak kullandığı demirdir.

Ray Demiri: Üzerinde erimiş camın şekillendirildiği demirdir.

Asebe Demiri: Ocaktan erimiş camın alınması için kullanılan 50-60 cm uzunluğundaki çelik çubuk demirdir.

Merteke Demiri: Ocaktan çıkarılan erimiş cama ray demiri üzerinde şekil vermek için kullanılan 35-40 cm uzunluğunda 2 cm genişliğindeki çelikten yapılmış demirdir.

Merdan Demiri: Biçimlendirilen boncuğun göz işlemesinde kullanılan çelikten yapılmış çubuk demirdir.

Mezzlep Demiri: Kavarada soğumuş boncuğun alımında kullanılan demirdir.

Nazar boncuğu üretiminde ağırlıklı olarak kobalt ile elde edilen mor renk kullanılır. Kobalt bulunmadığında mor renk saf bakırın ateşte pişirilip cam macunu ile karıştırılması ile sağlanır. Mor rengin koyulaştırılması için rastık kullanılmaktadır.

Üretimde kullanılan diğer (yeşil, beyaz, sarı, kahverengi) renkler ise aynı renklerdeki cam şişelerden elde edilmektedir. Boncuk ocağındaki tava denilen yerde eritilen camlar pencereden demir çubuklarla alınarak ustaların maharetleri ile ray demiri üzerinde işlenmektedir.

Camlara renk sağlamak amacıyla kobalt, oksit, bakır, çinko ve kalay gibi maddeler kullanılmaktadır.

Üretici ustalar, çıraklık sistemiyle 5-7 yılda yetişmektedir.

Kaynak

www.turkpatent.gov.tr